MỤC VỤ GIỚI TRƯỞNG THÀNH

1 2 3 4 5 6 7 8

Thánh Gia

 

 

Các Cộng Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp
Khóa gặp gỡ XIII
từ 21 đến 24/05/2009
tại ORSAY


 

 

 

ĐỨC ÁI TRONG GIA Đ̀NH

 

 

Kính thưa quí Cha,
Kính thưa quí Ông Bà Đại Diện
trong Ban Mục Vụ giới trưởng thành của các Cộng đoàn Công giáo Việt Nam tại Pháp,

Thời điểm mà chứng ta đang sống hôm nay, tháng 05 năm 2009, với tư cách là công giáo việt nam, chúng ta thấy có 2 sự kiện quan trọng. Sự kiện thứ nhất là Giáo Hội Công Giáo ở Việt Nam đang hồ hởi chuẩn bị Năm Thánh 2010, ghi dấu thời điểm kỷ niệm quăng đường lịch sử gần 500 năm truyền giáo qua 3 thời kỳ : 126 năm Bảo Hộ (1533-1659) ; 300 năm Tông Toà (1659-1960), thành lập hai Giáo phận Tông Toà Đàng Ngoài và Đàng Trong, ngày 9-9-1659 ; Đặc biệt là 50 năm Chánh Toà (1960-2010), thiết lập phẩm trật Giáo hội Công giáo tại Việt Nam với 3 Giáo tỉnh Hà Nội - Huế - Saigon, ngày 24-11-1960. Giáo Hội Việt Nam muốn kỷ niệm những giai đoạn quan trọng mà Tin Mừng T́nh Yêu Bác Ái đă được đưa vào Việt Nam.

Sự kiện thứ hai là hiện nay, ở Việt Nam cũng như trên khắp thế giới, các gia đ́nh công giáo cũng như không công giáo đang gặp rất nhiều khó khăn.

Bối cảnh này, cùng với bối cảnh chung của giáo hội hoàn vũ và đặc biệt là giáo hội Pháp mà đề tài thời sự được nói đến rất nhiều từ dăm năm nay xoay quanh T́nh Yêu, Đức Ái, hẳn thật đă là lư do chính yếu khiến các cha tuyên úy của Các Cộng Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp đă theo đề nghị của Hội Đồng Giám Mục Pháp, đề nghị với các đại diện các địa điểm mục vụ cùng học hỏi và trao đổi về Đức Ái dưới ba khía cạnh : Đức Ái trong Cộng Đoàn, Đức Ái trong Gia Đ́nh và Đức Ái trong Xă hội.

Sáng hôm qua chúng ta đă học hỏi với Đức Ông Mai Đức Vinh về thông điệp « Thiên Chúa là T́nh Yêu ». Sau trưa hôm qua, chúng ta đă trao đổi cùng Cha Nghiệp và Sơ Lan về Đức Ái trong Cộng Đoàn. Sáng nay, 23.05.2009, theo lời đề nghị của Ban Tuyên Úy, tôi xin chia sẻ cùng quí cha và quí ông bà về đề tài « Bác Ái trong Gia Đ́nh ». Để gợi ư trao đổi về « Bác Ái trong Gia Đ́nh », trong bối cảnh hôm nay, tôi thiết nghĩ ḿnh nên cùng nhau t́m về những tài liệu căn bản trong thánh kinh và thánh giáo để suy nghĩ về hai điểm : Tại sao lại nói về Đức Ái trong gia đ́nh ? Và phải nói đến vấn đề ǵ khi nói về Bác Ái trong Gia Đ́nh ?

 

1. Tại sao lại nói về Đức Ái trong gia đ́nh ?

Theo chỗ tôi biết, có lẽ có ba lư do khiến Ban Tuyên Úy Các Cộng Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp muốn chúng ta cùng nhau « ôn cố nhi tri tân » về Đức Ái Công Giáo trong gia đ́nh. Thứ nhất v́ Đức Ái là một trong ba điều căn bản nhất trong đạo công giáo ; Thứ hai v́ Đức Ái là một trong những diệu pháp có thể hồi phục và cải tiến gia đ́nh ; Và thứ ba v́ ôn lại và học thêm để thực hiện Đức Ái trong gia đ́nh là cách hay nhất để chuẩn bị cử hành Năm Thánh 2010.

 

11. Đức Ái là một trong ba điều nền tảng của Đạo Công Giáo

Nền tảng của đạo Công giáo có thể được phân tích theo nhiều khía cạnh khác nhau. Trong thông điệp Thiên Chúa là T́nh Yêu, ĐTC Bênêđictô XVI đă đưa ra cái nh́n trách nhiệm hành động. Trong thơ 1 gởi giáo đoàn Corintô, Thánh Phaolô đưa ra cái nh́n ba nhân đức cả. Cái nh́n nào cũng nhận rằng Đức Ái (mà tiếng việt cũng gọi là Đức Mến) là nền tảng.

Trong thông điệp “Thiên Chúa là T́nh yêu “, ban hành ngày 25.12.2005, Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI đă xác định rằng : “Bản chất Hội Thánh được thể hiện qua một trách nhiệm có ba mặt : rao giảng Lời Chúa (kerygma-martyria) cử hành các Bí tích (leiturgia), phục vụ bác ái (diakonia). Đó là những trách nhiệm lệ thuộc vào nhau và không thể tách rời nhau được. Việc phục vụ bác ái đối với Hội Thánh không phải là một cách thức hoạt động trợ giúp có thể giao cho người khác, nhưng nó thuộc về bản chất của Hội Thánh, là một biểu lộ bản chất không thể từ bỏ được (1)”. Trách nhiệm này “trước hết là lời đáp trả nhu cầu khẩn cấp trực tiếp trong một hoàn cảnh cụ thể. Phải cho người đói lương thực, người trần truồng quần áo, bệnh nhân phải được chữa trị, phải thăm viếng tù nhân(2)...”. Nhưng “Mỗi ngày chúng ta càng ư thức hơn, có quá nhiều đau khổ trên thế giới do sự thiếu thốn vật chất cũng như tinh thần gây nên, dù cho có nhiều tiến bộ về mặt khoa học và kỹ thuật. Từ đó, ngay trong thời đại chúng ta, đ̣i hỏi cần có sự sẵn sàng mới mẻ để giúp đỡ người thân cận đang túng quẫn. Công đồng Vatican II đă nói những lời rơ ràng như sau : ''Ngày nay, nhờ những phương tiện truyền thông hoàn thiện hơn, những khoảng cách giữa con người có thể nói là đă vượt qua, [...] hoạt dộng bác ái có thể và phải bao trùm tất cả mọi người và tất cả mọi nhu cầu (3)".

Những lời giảng dậy trên đây của Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI, đang là đuốc soi cho những sinh hoạt mục vụ của các Cộng Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp. Thực ra khi bảo rằng : « Việc phục vụ bác ái đối với Hội Thánh không phải là một cách thức hoạt động trợ giúp có thể giao cho người khác, nhưng nó thuộc về bản chất của Hội Thánh, là một biểu lộ bản chất không thể từ bỏ được », Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI không nói ǵ mới lạ hơn là lời giảng dậy mà thánh Phaolô đă gởi cho giáo đoàn Corintô khi xưa, mà người dịch tiếng việt gọi là Đức Mến : « Giả như tôi có nói được các thứ tiếng của loài người và của các thiên thần đi nữa, mà không có đức mến, th́ tôi cũng chẳng khác ǵ thanh la phèng phèng, chũm chọe xoang xoảng. Giả như tôi được ơn nói tiên tri, và được biết hết mọi điều bí nhiệm, mọi lẽ cao siêu, hay có được tất cả đức tin đến chuyển núi dời non, mà không có đức mến, th́ tôi cũng chẳng là ǵ. Giả như tôi có đem hết gia tài cơ nghiệp mà bố thí, hay nộp cả thân xác tôi để chịu thiêu đốt, mà không có đức mến, th́ cũng chẳng ích ǵ cho tôi…. Hiện nay đức tin, đức cậy, đức mến, cả ba đều tồn tại, nhưng cao trọng hơn cả là đức mến(4).

 

12. Đức Ái là một trong những diệu pháp có thể hồi phục và cải tiến gia đ́nh

Trong thơ mục vụ về « Môi trường giáo dục gia đ́nh công giáo » (5), viết ngày 05.12.2008, Hội đồng giám mục Việt Nam đă đặc biệt báo động về những khủng hoảng gia đ́nh hiện nay. Các ngài viết : « Là người Việt Nam, chúng ta tự hào về một truyền thống gia đ́nh trên thuận dưới ḥa, trong đó ḷng hiếu thảo có vị trí quan trọng đối với đời sống gia đ́nh và xă hội. Có thể nói đó là một yếu tố căn bản để con người có thể thành nhân và thành tài.

Nhưng truyền thống tốt đẹp đó đang có nguy cơ bị xói ṃn và mai một. Có những gia đ́nh đang trở thành một thứ quán trọ thay v́ là tổ ấm yêu thương. Có nhiều người cao tuổi bị con cái bỏ rơi, không nơi nương tựa. Nạn bạo hành gia đ́nh c̣n khá phổ biến, đặc biệt nhiều phụ nữ chưa được tôn trọng và yêu thương xứng đáng với phẩm giá con người. Tỷ lệ ly hôn ngày càng gia tăng và hậu quả là những trẻ em thất học, trẻ em bỏ nhà đi bụi đời ngày càng nhiều. Những phương tiện thông tin đề cập thường xuyên đến nhiều vụ việc tội phạm mà cả nạn nhân và hung thủ đều là vị thành niên. Phần lớn những em này đều xuất thân từ những gia đ́nh bất ḥa, ly tán và đổ vỡ. Cùng với những mâu thuẫn và khủng hoảng gia đ́nh, những con số thống kê cho thấy nạn phá thai càng ngày càng nghiêm trọng, ngay cả nơi những em c̣n ở độ tuổi học tṛ. Cùng với những hậu quả tất yếu về thể lư, hành động phá thai đă để lại những vết thương tâm lư thê thảm nơi đương sự và những người có liên quan ».

Sau đó, để chữa trị cái khủng hoảng giáo dục này, Hội Đồng Giám Mục đă đề nghị một số thực hành giáo dục gia đ́nh, « v́ gia đ́nh là trường học đầu tiên, nơi h́nh thành nhân cách và là nơi định hướng cho tương lai của một con người », Các ngài đă đưa ra sáu chiều hướng.

Cùng với chiều hướng thứ nhất là giáo dục đức tin, chiều hướng thứ hai liên quan đến việc giáo dục đức ái là rất quan trọng cho các gia đ́nh. Đức tin và Đức Ái có khả năng hóa giải những khủng hoảng mà cải tiến các gia đ́nh. Các ngài viết :

Với những khủng hoảng gia đ́nh trong xă hội hôm nay, chúng ta cần ư thức rằng từ ban đầu gia đ́nh là cấu trúc của t́nh yêu và gia đ́nh theo đúng thánh ư Chúa phải tồn tại và phát triển trong t́nh yêu. Do đó gia đ́nh phải là môi trường giáo dục đặc biệt về t́nh yêu. Giáo dục đức tin phải đi đôi với giáo dục đức ái. Cần giáo dục t́nh yêu cho con cái biết yêu thương hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, biết yêu thương kính trọng bà con họ hàng, biết yêu thương và kính trọng mọi người. Cũng cần giáo dục con cái biết yêu thương, tôn trọng, nâng đỡ và hy sinh cho nhau. Con người không biết sống yêu thương trong gia đ́nh th́ không thể biết sống yêu thương đúng nghĩa trong các môi trường xă hội. Việc giáo dục t́nh yêu cần phải kiên nhẫn và nhất là cần đến gương yêu thương giữa cha mẹ, giữa vợ chồng. Gương mẫu của giáo dục t́nh yêu chính là Thánh Gia, cao hơn nữa chính là gương Chúa Giêsu yêu thương và phục vụ Hội Thánh, yêu thương và hy sinh đến chết v́ mỗi người chúng ta. Thật lư tưởng khi mọi thành viên trong gia đ́nh đều cảm nhận sâu xa là ḿnh được mọi người trong gia đ́nh yêu thương và t́nh yêu của ḿnh được mọi người đón nhận, đáp trả.

Một gia đ́nh lư tưởng như gia đ́nh Thánh Gia, có t́nh yêu như Chúa Giêsu yêu thương và phục vụ Hội Thánh chỉ có thể có được trong và với Đức Mến, v́ : « Đức mến th́ nhẫn nhục, hiền hậu, không ghen tương, không vênh vang, không tự đắc, không làm điều bất chính, không tư lợi, không nóng giận, không nuôi hận thù, không mừng khi thấy sự gian ác, nhưng vui khi thấy điều chân thật. Đức mến tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, chịu đựng tất cả. Đức mến không bao giờ mất được ». (1 Cor., 13, 4-8)

 

13. Thực hiện Đức Ái trong gia đ́nh là cách hay nhất để chuẩn bị cử hành Năm Thánh 2010.

Năm 1533, Theo « Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục », vào tháng 3 năm Nguyên Hoà thứ I (1533), một người Âu Châu tên là Inêkhu lén đến truyền giáo ở làng Ninh Cường, huyện Nam Chân và làng Trà Lũ, huyện Giao Thuỷ thuộc giáo phận Bùi Chu, tỉnh Nam Định ngày nay (6). Năm 1533 được các nhà làm sử Giáo Hội Công Giáo Việt Nam coi là năm đầu tiên Công Giáo đi vào xă hội Việt Nam, mở đầu cho thời kỳ gọi là BẢO HỘ, 1533-1659. Kết quả, nhờ sự giảng đạo của các cha Đaminh, Phanxicô và nhất là Ḍng Tên, đặc biệt là cha Đắc Lộ, vào năm 1659, Giáo Hội Việt Nam, chưa có giám mục, linh mục, tu sĩ, chủng sinh, nhưng có khoảng 100.000 tín hữu, 20.000 trong Nam và 80.000 ngoài Bắc (7) , với 340 nhà thờ (8). Cùng với các thừa sai khác, cha Đắc Lộ đă khai sinh ra Chữ Quốc Ngữ.

Ngày 09.09.1659 ĐTC Alexandre VII ban sắc lệnh thiết lập 2 giáo phận truyền giáo đầu tiên tại Việt Nam : ĐC François Pallu được bổ nhiệm làm Giám Quản Tông Ṭa Đàng Ng̣ai, với quyền cai quản 5 tỉnh Vân Nam, Quí Châu, Hồ Nam, Hồ Bắc và Tứ Xuyên của Trung Quốc và nước Lào ; và ĐC Pierre Lambert de la Motte được bổ nhiệm làm Giám Quản Tông Ṭa Đàng Trong, với quyền cai quản các tỉnh Chiết Giang, Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây và Đảo Hải Nam của Trung Quốc và gồm luôn cả Chiêm Thành. Từ đây, ngày 09.09.1659 được coi là ngày mở đầu cho thời kỳ thứ hai trong lịch sử truyền giáo ở Việt Nam : thời kỳ TÔNG T̉A (9). Kết quả là 300 năm sau, vào năm 1960, Giáo hội Việt Nam có 17 giáo phận, có 130.000 người tử v́ đạo, trong đó 117 vị đă được Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II Tuyên Phong Thánh tại Rôma ngày 19/06/1988, có 23 giám mục, 1.914 linh mục, 5.789 tu sĩ, 1.530 đại và tiểu chủng sinh, có 2.096.540 tín hữu, trên tổng số 29.200.000 dân, chiếm tỷ số 7.17% dân số (10). Số giáo hữu tăng gấp 21 lần. Giáo Hội, dẫu không ngừng bị bách hại bởi chính quyền, đă tạo ra một nền văn học quốc ngữ mới cho Việt Nam, đă tham gia tích cực vào việc xây dựng và cải tiến văn hóa, giáo dục và xă hội cho Việt Nam.

Ngày 24-11-1960, Đức Thánh Cha Gioan XXIII thành lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam; các giáo phận hiệu toà trở thành CHÍNH T̉A với 3 toà Tổng giám mục ở Hà Nội, Huế và Sài G̣n. Thành lập thêm ba giáo phận Đà Lạt, Mỹ Tho và Long Xuyên trong giáo tỉnh Sài G̣n. Số các giáo phận tăng lên thành 20 : 10 ở giáo tỉnh Hà Nội, 4 ở giáo tỉnh Huế và 6 ở giáo tỉnh Sài G̣n. Sau 60 năm Chính Ṭa (1960-2010), « Tính đến 31-12-2007, Giáo hội Công giáo Việt Nam có 26 giáo phận : 10 ở Giáo tỉnh Hà Nội, 6 ở Giáo tỉnh Huế và 10 ở Giáo Tỉnh TP-HCM, 2 Hồng y, 2 Tổng Giám mục, 38 giám mục, 3.510 linh mục, 14.968 tu sĩ nam nữ, 6.087.659 tín hữu trên tổng số 85.154.900 người, chiếm 7,15% dân số. Trong gần 50 năm qua, GHCGVN đă có thêm 6 giáo phận mới, số tín hữu tăng gấp 3, số linh mục tu sĩ tăng gấp đôi » (11).Giáo dân Việt Nam có một tâm thức mới : ư thức rơ rệt ḿnh là việt nam công giáo, dấn thân tham gia trách nhiệm xây dựng quốc gia dân tộc, thậm chí dám đương đầu với các bạo lực bất công thế quyền, để bảo vệ và phát triển chân lư và công b́nh xă hội, mở rộng nhân bản trên nền tảng Tin Mừng.

Nhưng tỷ số sút 0.02%. Đây là một vấn đề lớn mà Giáo Hội Việt Nam hôm nay phải đặt ra cho ḿnh. Kết quả truyền giáo chẳng những không tăng, mà c̣n giảm, tại sao ?

Ngày 27.03.2008, Đc Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Chủ tịch HĐGMVN đă phê chuẩn « Nội quy Cộng đồng Dân Chúa Việt Nam cử hành NĂM THÁNH 2010 ». Theo bản nội qui này, khoản 2 nói về mục đích và khoản 5 nói về tính chất và mục đích của Đại Hội vạch rơ cho chúng ta thấy rằng một trong những cách hay nhất để chuẩn bị cử hành năm thánh 2010 là thực hiện Bác Ái.

Về Mục Đích, việc cử hành Năm Thánh 2010 nhằm :

(1) Nh́n lại quăng đường lịch sử gần 500 năm truyền giáo qua 3 thời kỳ: 126 năm Bảo Hộ (1533-1659), 300 năm Tông Toà (1659-1960), đặc biệt là 50 năm Chánh Toà (1960-2010). Nh́n lại lịch sử nhằm mời gọi cộng đồng Dân Chúa Việt Nam cùng chung ḷng tạ ơn Chúa đă thương ban cho Dân Người được h́nh thành, tồn tại và phát triển qua những thăng trầm của lịch sử, đồng thời bày tỏ ḷng biết ơn đối với Toà Thánh và các bậc tiền nhân đă góp phần tích cực vào việc loan Tin Mừng và xây dựng Giáo Hội trên đất nước Việt Nam.

(2) Nh́n lại lịch sử cùng với những thẩm định về đời sống Giáo Hội nhằm rút ra những bài học lịch sử cho việc thi hành sứ vụ yêu thương và phục vụ của Chúa Kitô, trong cộng đồng dân tộc cũng như cộng đồng thế giới hôm nay.

(3) Đồng thời cũng nh́n tới tương lai trong bối cảnh văn hoá xă hội đang đổi thay của những thập niên đầu thiên niên kỷ III, nhằm vận động cộng đồng Dân Chúa một ḷng quyết tâm đáp trả t́nh thương của Chúa, và làm mới h́nh ảnh gia đ́nh Giáo Hội tại Việt Nam theo h́nh mẫu mà Công đồng Vatican II 1965 đă phác hoạ như sau:

Giáo Hội hiệp thông: đào sâu mối hiệp thông giữa cộng đoàn tín hữu với Thiên Chúa trong Đức Kitô nhờ Chúa Thánh Thần, củng cố sự hiệp thông giữa các thành phần Dân Chúa, giáo sĩ, tu sĩ, giáo dân, trong mỗi Giáo Hội địa phương, hiệp thông giữa các Giáo Hội địa phương với nhau cũng như với Giáo Hội toàn cầu;

Giáo Hội tham gia: mọi thành phần Dân Chúa, giáo sĩ, tu sĩ, giáo dân, đều có quyền và trách nhiệm tham dự vào mầu nhiệm, hiệp thông và sứ vụ của Giáo Hội, mỗi thành phần theo đặc sủng của ḿnh;

Giáo Hội v́ loài người: quyền bính và sứ vụ của Giáo Hội là quyền và trách nhiệm yêu thương và phục vụ cho sự sống của mọi người anh em đồng bào và đồng loại (12).

Về tính chất và mục đích của Đại Hội, HĐGMVN xác định rằng :

(1) Đại hội Dân Chúa Việt Nam là cơ hội cho HĐGM kêu gọi mọi thành phần Dân Chúa chung ḷng chung sức với Hàng Giáo phẩm xây dựng một Giáo Hội hiệp thông, Giáo Hội tham gia và Giáo Hội v́ loài người, nhằm tạo thuận lợi cho việc thi hành cách có hiệu quả hơn sứ vụ yêu thương và phục vụ của Chúa Kitô, trong cộng đồng dân tộc cũng như cộng đồng thế giới hôm nay.

(2) Đại hội Dân Chúa Việt Nam không những nhằm thể hiện sự hiệp thông trong Giáo hội Công giáo tại Việt Nam, song c̣n nhằm cổ vũ mọi thành phần trong Cộng đồng Dân Chúa Việt Nam tại các châu lục, linh mục, tu sĩ, giáo dân, tích cực tham gia thi hành sứ vụ của Giáo Hội v́ sự sống của mọi người anh em đồng bào và đồng loại.

Tối ngày thứ tư, 11/06/2008, từ 19g00 đến 22g30, C ộng đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp và Paris đă được hân hạnh tiếp đón ĐHY Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn để nghe Ngài nói chuyện về việc CỬ HÀNH NĂM THÁNH 2010 tại Việt Nam. Trong cuộc gặp gỡ này, trước sự hiện diện của một số Cha Tuyên Úy, trong đó có cha Tổng Tuyên Úy Hà Quang Minh, một số ư kiến đă được các đại diện đưa ra, trong đó có 3 điều hứa :

• Sự gắn bó của giáo dân việt nam tại Pháp với Giáo Hội Việt Nam, sẵn sàng tham dự và đóng góp vào các chương tŕnh nghiên cứu lịch sử giáo hội, chuẩn bị và sinh hoạt năm thánh 2010.

• Chúng con sẽ tổ chức học hỏi về Giáo Hội Việt Nam và về năm thánh 2010 cho các linh mục, tu sĩ và giáo dân, đặc biệt là giới trẻ tại Pháp.

• Xin hứa đóng góp tài chánh vào việc tổ chức năm thánh 2010.

Trong khóa họp thứ 13 của Ban Mục Vụ Trưởng Thành này, chọn một đề tài nền tảng là Đức Ái trong Gia Đ́nh để cùng nhau trao đổi và chia sẻ, phải chăng các cha tuyên úy đă muốn giữ lời hứa là « học hỏi về Giáo Hội Việt Nam và về Năm Thánh 2010 ? Đồng thời các ngài cũng muốn bày tỏ sự đồng ư của các ngài với HĐGMVN mà nói rơ rằng thực hiện Đức Ái và đặc biệt Đức Ái trong gia đ́nh là cách hay nhất để chuẩn bị cử hành Năm Thánh 2010.

 

2. Phải nói cái ǵ về Đức Ái trong Gia Đ́nh ?

Theo tôi nghĩ, Đức Ái, v́ là điều căn bản trong đạo, ai cũng đă nhiều ít biết, nên, nếu muốn ôn lại để học mới, cũng phải duyệt qua những điều căn bản. Tôi có ư nói đến hai khía cạnh mà chúng ta không thể quên khi nghĩ đến Bác Ái trong Gia Đ́nh : Là ǵ ? Và phải được thực hiện sa sao ?

 

21. Bác Ái trong gia đ́nh là ǵ ? Đâu là những biểu lộ chính yếu của Đức Ái trong Gia Đ́nh ?

Câu hỏi này thoạt nghe th́ có vẻ b́nh thường. Nhưng khi hiểu được lời dậy bảo của HĐGMVN rằng "Với những khủng hoảng gia đ́nh trong xă hội hôm nay, chúng ta cần ư thức rằng từ ban đầu gia đ́nh là cấu trúc của t́nh yêu và gia đ́nh theo đúng thánh ư Chúa phải tồn tại và phát triển trong t́nh yêu « (Thơ mục vụ 2008) th́ câu hỏi trở thành vô nghĩa. Lư do đơn giản v́ « Bác Ái là bản chất, là nền tảng của gia đ́nh ».

Câu hỏi có lẽ nên đặt khác đi rằng « Đâu là những biểu lộ chính yếu của Đức Ái trong gia đ́nh » ? hay « Đặt nền tảng trên t́nh thương, trên Đức Ái, gia đ́nh phải được mô tả thế nào » ?

Ca dao việt nam định nghĩa hôn nhân gia đ́nh bằng một câu thơ vắn gọn, nhưng súc tích rằng :

« Vợ chồng là nghĩa tào khang,
Chồng ḥa vợ thuận, nhà thường yên vui.
Sinh con mới ra thân người,
Làm ăn thịnh vượng đời đời ấm no ».

Giáo lư Công giáo đi xa và rộng hơn, đă mô tả bản chất của gia đ́nh và gia đ́nh công giáo như sau :

Bản chất của gia đ́nh (GLCG, 2001-2003)

T́nh yêu vợ chồng và việc sinh sản con cái tạo ra những tương quan nhân vị và những trách nhiệm hàng đầu, giữa những phần tử trong gia đ́nh.

Vợ chồng và con cái tạo thành một gia đ́nh.

Các phần tử trong gia đ́nh đều b́nh đẳng về nhân phẩm.

Gia đ́nh Ki-tô giáo (GLCG, 2004-2007)

"Gia đ́nh Ki-tô giáo bày tỏ và thể hiện một cách đặc biệt sự hiệp thông trong Hội Thánh v́ lẽ đó... phải được coi là một "Hội Thánh tại gia"

Gia đ́nh Ki-tô giáo là một hiệp thông nhân vị là dấu chỉ và h́nh ảnh của sự hiệp thông giữa Chúa Cha và Chúa Con trong Chúa Thánh Thần. Việc sinh sản và giáo dục con cái phản ánh công tŕnh sáng tạo của Chúa Cha. Gia đ́nh được mời gọi tham dự vào sự cầu nguyện và hy tế của Đức Ki-tô. Kinh nguyện hằng ngày và chăm đọc Lời Chúa củng cố đức mến trong gia đ́nh. Gia đ́nh Ki-tô giáo mang sứ mạng loan báo Tin Mừng truyền giáo.

Gia đ́nh là một cộng đoàn ưu việt được mời gọi để thực hiện "sự đồng tâm nhất trí giữa vợ chồng và sự ân cần cộng tác của cha mẹ trong việc giáo dục con cái".

 

22. Bác Ái trong gia đ́nh phải được thực hiện thế nào ?

Là bản chất và nền tảng của Gia Đ́nh, Đức Ái là sợi dây ràng buộc mọi thành phần trong gia đ́nh với nhau, tạo nên những bổn phận.

Bổn phận con cái (GLCG, 2214-2220)

• "Hăy hết ḷng tôn kính cha con, và đừng quên ơn mẹ đă mang nặng đẻ đau.

• Ḷng hiếu thảo được bày tỏ qua sự ngoan ngoăn và vâng phục chân thành.

• Bao lâu c̣n chung sống với cha mẹ, con cái phải tuân giữ mọi điều cha mẹ dạy, v́ lợi ích của ḿnh và của gia đ́nh.

• Khi trưởng thành, con cái vẫn phải tôn kính cha mẹ, biết đón trước ư muốn của các ngài, sẵn sàng bàn hỏi và chấp nhận những lời khuyên cáo đúng đắn của cha mẹ.

• Những người con đă trưởng thành biết trách nhiệm của họ đối với cha me, về vật chất cũng như tinh thần, khi các ngài già yếu, bệnh tật, cô đơn hay hoạn nạn.

• Ḷng hiếu thảo tạo bầu khí thuận ḥa trong đời sống gia đ́nh, ảnh hưởng đến các mối tương quan giữa anh chị em.

• Các Ki-tô hữu c̣n phải biết ơn những kẻ đă giúp ḿnh lănh nhận đức tin, ân sủng bí tích Thánh Tẩy và đời sống trong Hội Thánh. Những người này có thể là cha mẹ, ông bà, những phần tử khác của gia đ́nh, các vị mục tử, giáo lư viên, thầy cô giáo hay bạn bè.

Bổn phận của cha mẹ (GLCG, 2221-2231)

• T́nh yêu vợ chồng không chỉ triển nở qua việc sinh con, mà c̣n qua việc giáo dục đời sống luân lư và tâm linh cho chúng nữa.

• Cha mẹ phải xem con cái như những người con của Thiên Chúa và tôn trọng chúng như những nhân vị.

• Cha mẹ là những người đầu tiên có trách nhiệm giáo dục con cái. Họ thể hiện trách nhiệm này qua việc xây dựng một mái ấm gia đ́nh dựa trên t́nh âu yếm, ḷng tha thứ, tôn trọng lẫn nhau, chung thủy và tinh thần phục vụ vô vị lợi.

• Gia đ́nh là môi trường tự nhiên để chuẩn bị con người sống t́nh liên đới và nhận các trách nhiệm trong cộng đồng. Cha mẹ phải dạy cho con cái biết tránh những thái độ thỏa hiệp và sa đọa đang đe dọa xă hội loài người.

• Nhờ ơn bí tích Hôn Phối, cha mẹ nhận trách nhiệm và đặc quyền giáo dục đức tin cho con cái. Cha mẹ phải giáo dục đức tin cho con cái ngay từ tuổi ấu thơ. Cha mẹ có sứ mạng dạy cho con cái biết cầu nguyện và khám phá ra ơn gọi làm con Thiên Chúa

• Con cái cũng góp phần giúp cho cha mẹ sống thánh thiện. Mọi người và mỗi người phải biết quảng đại và sẵn sàng tha thứ cho nhau khi gặp những xúc phạm, gây gỗ, bất công và thiếu quan tâm.

• Khi con cái c̣n nhỏ, cha mẹ tôn trọng và yêu thương chúng qua việc chăm sóc và lưu tâm dưỡng dục, đáp ứng những nhu cầu thể xác và tâm linh của chúng. Khi chúng lớn lên, cha mẹ tôn trọng và tận tụy giáo dục con cái biết sử dụng lư trí và tự do.

• Cha mẹ là những người đầu tiên có trách nhiệm giáo dục con cái, nên có quyền chọn lựa cho con cái một trường học theo ư ḿnh.

• Khi đến tuổi trưởng thành, con cái có bổn phận và có quyền chọn lựa nghề nghiệp và bậc sống. Cha mẹ phải tránh ép buộc con cái trong việc chọn nghề, cũng như trong việc chọn người bạn đời.

• Có những người không lập gia đ́nh để chăm sóc cha mẹ, anh chị em, hoặc để dồn hết tâm trí vào một nghề nghiệp hay một lư do cao đẹp khác. Họ có thể góp phần lớn lao vào lợi ích của gia đ́nh nhân loại.

 

LỜI KẾT

Kính thưa quí cha và quí ông bà,

Qua những nét chính yếu mà chúng ta vừa trao đổi với nhau, ba lư do thúc đẩy chúng ta chia sẻ cùng nhau về Đức Ái trong Gia đ́nh v́ : Thứ nhất, Đức Ái là một trong ba điều căn bản nhất trong đạo công giáo chúng ta ; Thứ hai, Đức Ái là một trong những diệu pháp có thể hồi phục và cải tiến gia đ́nh ; Và thứ ba, ôn lại và học thêm để thực hiện Đức Ái trong gia đ́nh là cách hay nhất để chuẩn bị cử hành Năm Thánh 2010.

Và khi cùng nhau ôn lại Đức Ái trong Gia đ́nh, th́ một điều hiển nhiên hiện ra trong tâm trí ta là Đức Ái vừa là gốc rễ vừa là bản chất của Gia Đ́nh.

Theo truyền thống văn hóa việt nam, th́ Đức Ái Gia Đ́nh là tào khang, là ḥa thuận, là sinh con, là dậy dỗ chúng, là làm ăn lo lắng cho gia đ́nh được ấm no. Đặc biệt con cái phải hiếu thảo với cha mẹ, ông bà, tổ tiên

Theo truyền thống văn hóa công giáo, một cách tổng quát th́ « Đức Ái th́ nhẫn nhục, hiền hậu, không ghen tương, không vênh vang, không tự đắc, không làm điều bất chính, không tư lợi, không nóng giận, không nuôi hận thù, không mừng khi thấy sự gian ác, nhưng vui khi thấy điều chân thật. Đức Ái tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, chịu đựng tất cả. Đức Ái không bao giờ mất được.

Con cái th́ tôn kính, ngoan ngoăn, vâng lời, giúp đỡ, phụng dưỡng cha mẹ ông bà và thương yêu đùm bọc nhau.

Cha mẹ th́ sinh con, nuôi dưỡng và giáo dục chúng trong Đức Tin và Đức Ái, mà không quên tôn trọng chúng như những nhân vị ; khi chúng lớn th́ không ép buộc trong những chọn lựa nghề nghiệp và bậc sống.

Thưa quí cha và quí ông bà,

Những hiểu biết, tâm t́nh, chúng ta không giữ một ḿnh, nhưng chúng ta chia sẻ cùng nhau. Trong ư tưởng này, tôi đề nghị chúng ta chia nhau thành sáu nhóm nhỏ. Mỗi nhóm cùng nhau, như một, xây dựng một « Dự án Đức Ái trong Gia Đ́nh »,

Dự án là một dự tính cho tương lai, với mục đích, kết quả muốn đạt được và chương tŕnh thực hiện với những việc phải làm và những phương pháp, những dụng cụ phải có để thực hiện tốt được những kết quả mong muốn. Nhưng tương lai là cái tiếp tục, cái nối dài của hiện tại. Bởi vậy, muốn cho dự án được cụ thể, khả thi và hữu hiệu, dự án phải được xây dựng với những dữ kiện của hoàn cảnh hiện tại và những nguyên nhân đưa đến t́nh huống hiện tại này.

 

 

1. Nhận định t́nh huống

3. Xác định mục tiêu

 

Cụ thể

 

 

Mục tiêu

 

Khách quan, ai cũng thấy

 

 

Kết quả cụ thể mong muốn

 

Tầm vóc quan trọng

 

 

Chỉ tiêu đo lường

 

 

 

2. Phân tích nguyên nhân

 

4. Phác thảo chương tŕnh làm việc

 

Nguyên nhân 1

 

 

Hành động 1

 

Nguyên nhân 2

 

 

Hành động 2

 

Nguyên nhân 3

 

 

Hành động 3

 

Nguyên nhân 4

 

 

Hành động 4

 

Theo phương pháp ‘Bánh xe Deming’, mỗi công việc đều được quản lư xoay ṿng theo chiều bánh xe 4 giai doạn này : Dự án (to plan), thực hiện (to do), kiểm soát (to check) và thăng tiến (to act). Ở giai đoạn thứ nhất, giai đoạn dự án, 4 việc phải làm là : 1. nhận ra những t́nh huống thực tại, những t́nh huống khách quan, cụ thể và có tầm vóc quan trọng; 2. phân tích những nguyên nhân khác nhau của những t́nh huống ấy; 3. xác định những mục tiêu mới muốn đạt với những kết quả cụ thể có thể nhận ra và đo lường được; 4. phác thảo một chương tŕnh làm việc với những việc phải làm, những phương tiện nhân sự, vật liệu, phương pháp, dụng cụ và thời biểu rơ rệt. Ở việc phải làm thứ hai là phân tích nguyên nhân, xin giới thiệu 2 phương pháp : phương pháp sơ đồ Ishikawa để t́m rộng các nguyên nhân. Phương pháp cây nguyên nhân để đào sâu các nguyên nhân.

Và sau đây, xin đề nghị sáu đề tài để sáu nhóm thảo luận, hoặc xây dựng dự án :

Nhóm 1 : Dự án « Cải tiến Đức Ái bất toàn từ chồng đến vợ ».

Nhóm 2 : Phải tôn trọng con cái trong đức ái, tại sao ? thế nào ?

Nhóm 3 : Dự án « Cải tiến Đức Ái bất toàn từ vợ đến chồng ».

Nhóm 4 : Bái ái gia đ́nh có phải là bằng mọi cách làm đẹp ḷng người ta, chiều chuộng, nịnh bợ, tùng phục, mà bất chấp sự thật ? bất chấp công b́nh ? bất chấp đạo lư ?

Nhóm 5 : Dự án « Cải tiến Đức Ái bất toàn từ cha mẹ đến con cái ».

Nhóm 6 : Dự án « Cải tiến Đức Ái bất toàn từ con cái đến cha mẹ ».

Chúc mỗi nhóm thàng công trong dự án nhóm ḿnh. Chúc mỗi vị thành công trong dự án riêng.

 

 

Orsay, ngày 23 tháng 05 năm 2009
Trần Văn Cảnh

 


Ghi Chú

(1) ĐGH Bênêđictô XVI, Thông điệp “Thiên Chúa là T́nh Yêu” , 25.12.2005, khoản 25. a

(2) Ibidem, 31a

(3) Ibidem, 30a

(4) 1 Cor., 13, 1-13

(5) HĐGMVN, http://v3.hdgmvietnam.org/Default.aspx?tabid=75&ctl=ViewArticleDetail&mid=431&ArticlePK=316

(6). Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục, q. XXXIII, tập II, tr.301, Viện Sử học, NXB Giáo dục 1998

(7) HĐGMVN, Giáo hội Công giáo Việt Nam, Niên giám 2004, tr. 189

(8) Đỗ Quang Chính, Lịch sử chữ quốc ngữ, Sài G̣n : Đường mới, 1972, tr. 129

(9) Trần Văn Cảnh, http://www.conggiaovietnam.net/index.php?m=module2&v=detailarticle&id=13&ia=641

(10) HĐGMVN, sđd, tr. 199

(11) Lm Nguyễn Ngọc Sơn http://www.vietcatholic.org/News/Clients/ReadArticle.aspx?ID=65180

(12) http://v3.hdgmvietnam.org/Default.aspx?tabid=155&ctl=ViewArticleDetail&mid=441&ArticlePK=89

 


1 2 3 4 5 6 7 8


Xem các bài viết khác trong Trần Văn Cảnh , Khoá 6 GHHV Đà Lạt Việt Nam.