Mục vụ Hôn nhân (19)

Water Ripples

 


 

 

Bước tiến 1 quan trọng

Ngày xưa khi c̣n ở Việt Nam, chúng ta có nghe nói tới ‘tứ đổ tường’ là cờ bạc, rượu chè, trai gái, hút sách, nhưng h́nh như ít có người vướng mắc phải, v́ đa số phải lo lắng cặm cụi làm ăn, chẳng c̣n giờ rảnh rỗi hoặc dư tiền bạc cho nhưng thói hư tật xấu đó. Gần đây ở Việt Nam cũng phát hiện rầm rộ những con ông cháu cha, lợi dụng địa vị và gia sản của gia đ́nh, vướng vào những nạn nghiện ngập hầu như vô phương cứu chữa.

Hoa kỳ là nước tự do, và quên mất món quà tự do quư giá đó, lại cứ lầm tưởng tự do đích thực với lạm dụng phóng túng. Mỗi năm ngân sách quốc gia phải dành ra khá nhiều tiền để chống nạn cần sa ma tuư, để chống nạn buôn thân xác con người. Thế nhưng cũng v́ tài chánh kinh tế mà các tiểu bang đua nhau mở ṣng bài, các tiệm ăn mở thêm quán rượu.

Năm 2008 trong một lần nói chuyện với các bạn trẻ ở một xứ đạo ở Hoa Kỳ, tôi hỏi xem các bạn có thấy một thứ nghiện ngập nào mới không, th́ không ít bạn đă nêu lên ‘internet’: lên mạng là liều mạng. Đúng ra đây là một con dao 2 lưỡi: biết dùng th́ nó là dụng cụ hữu ích giúp làm được nhiều việc, không biết th́ nó làm tổn thương thậm chí có thể giết hại.

Tại sao tôi lại đề cập đến ‘tứ đổ tường’ hoặc ‘ngũ đổ tường’ trong chủ đề mục vụ hôn nhân? Thưa v́ đây cũng là những vấn đề của t́nh yêu đôi lứa. Trong khi t́m hiểu nhau trước khi cưới, nên coi chừng những dấu báo hiệu nguy cơ về tứ/ngũ đổ tường. Sau khi cưới, nếu một trong hai người mắc phải tật xấu, phải can đảm diệt trừ tận căn. Có những cô cậu dấu diếm dĩ vảng thật tài t́nh không ai nhận ra được. Nhưng đó là tự dối ḷng ḿnh, và dối người dối Chúa, v́ trước sau cũng sẽ bị lộ tẩy và khi đó sẽ tạo nên nguy cơ hại hạnh phúc chung tương lai.

Trong các nạn nghiện ngập tứ/ngũ đổ tường, điều kiện tiên quyết cần thiết nhất để cải thiện là chính nạn nhân thú nhận ḿnh lỗi lầm và không thể tự ḿnh làm ǵ được. Đây là bước thứ nhất trong 12 bước theo chương tŕnh của nhóm AA (tửu hội vô danh thị) hoặc các nhóm tương tự. Kinh nghiệm cho biết những người nghiện ngập không bao giờ nh́n nhận tội lỗi của ḿnh. Người mê cờ bạc nói rằng họ chỉ chơi cho vui thôi, và lâu lâu mới lỡ thua một chút. Người say rượu cũng lấy cớ bạn bè họp mặt vui vẻ nên lỡ quá chén mà say chứ thực tâm không muốn thế. Người mê sắc dục cũng biện hộ cho nỗi buồn cô đơn của ḿnh khi xa nhà không bạn bè, hoặc tại không được gối ấm chăn êm trong gia đ́nh. Người hút sách cũng đổ thừa cho chúng bạn rủ rê. Người lên mạng lại cho rằng lên mạng dễ dàng quá, và đây là quyền đời sống riêng tư của ḿnh, đâu có làm hại ai.

Khi vợ chồng xào xáo cũng vậy: chẳng ai chịu nh́n nhận lỗi lầm về phần ḿnh. Trong kinh nghiệm thông thường hướng dẫn tâm lư nói chung và tâm lư hôn nhân nói riêng, người ta nhận thấy người t́m đến gặp để tham vấn chưa hẳn là người có lỗi, và người làm lỗi thường đổ thừa và lẩn tránh.

Do đó việc nh́n nhận ḿnh bất lực không thể làm ǵ là một bước tiến quan trọng trong đời sống tâm linh, nhất là khi mắc phải lầm lỗi nghiện ngập. Từ bước 1 quan trọng này dẫn tới bước 2 là nh́n nhận có một nguồn lực cao trọng hơn (higher power) có thể giúp ḿnh, qua bước 3 là phó thác cuộc đời (surrender) và con người ḿnh cho nguồn lực đó. Để được như vậy, chính ḿnh phải kiểm điểm cuộc đời tâm linh (moral inventory): bước 4 rồi bước 5 là tâm sự với một người khác có thể giúp ḿnh. Sau đó mới t́m cách thức đường lối cải thiện được.

Qua 70 năm chương tŕnh 12 bước của nhóm AA đă giúp hằng triệu người cải tà quy chính mà sống một cuộc đời mới an vui hạnh phúc mặc dầu vẫn luôn ư thức con người ḍn mỏng của ḿnh. Mỗi ngày vẫn phải thỉnh thoảng tự nhẩm miệng rằng ‘tôi là người nghiện ngập và tôi không thể tự ḿnh chữa ḿnh được nhưng có Đấng cao trọng sẽ giúp tôi và tôi xin tín thác nơi ngài’.

Tôi giới thiệu chương tŕnh 12 bước v́ ít nhiều điểm son như đă tŕnh bầy.

Trong vấn đề hướng dẫn tư vấn hôn nhân, diễn tiến cho biết vào thập niên 60 ở Hoa kỳ với quan niệm tự do luyến ái (sex revolution), người ta đă làm bản điều tra xem đâu là những vấn đề quan trọng để hôn nhân hạnh phúc. Kết quả cho thấy 2 vấn đề hàng đầu là t́nh (sex) và tiền (money) rồi mới tới gia đ́nh 2 bên, công ăn việc làm, thú vui giải trí, tôn giáo niềm tin, văn hoá giáo dục, chủng tộc mầu da, môi trường hoàn cảnh, tâm sinh lư khác biệt. Thời đó thấy xuất bản đủ mọi thứ sách vở báo chí dạy cách làm tiền và làm t́nh. Báo Playboy/Playgirl các loại phim X đă và vẩn tiếp tục làm giàu trên mồ hôi nước mắt của quần chúng. Nhưng ly dị vẫn gia tăng.

Thập niên 80, người ta điều tra lại và nghĩ rằng truyền đạt thông cảm (communication skills) mới là chủ chốt của vấn đề. Thế là người ta lại nhao nhao mở các khoá dạy truyền thông đối thoại cho các cặp vợ chồng cũng như cho các nhân viên trong sở làm và học đường. Truyền đạt thông cảm qua lời nói, cử chỉ, hành động, nhưng đó mới là vỏ bên ngoài, c̣n tâm t́nh ư nghĩ thái độ mục đích bên trong th́ làm sao mà biết được. Tiến sĩ Karl Menninger, một nhà phân tâm học nổi tiếng Hoa kỳ thế kỷ trước nói: “Attitudes usually are more important than actions” (Thông thường thái độ tâm t́nh quan trọng hơn hành động). Việt Nam ta có câu: tấm ḷng quư hơn tấm bánh. Ngay trong cách diễn tả lời nói, các nhà tâm lư đồng ư rằng chỉ có 10% được biểu lộ, c̣n 90% được dấu diếm qua các cử chỉ, nét dáng, bộ điệu gọi chung là truyền đạt không lời (non verbal communication). Nhưng cũng không xong.

Gần đây đa số các nhà tâm lư công nhận cốt lơi của vấn đề của con người cũng như liên hệ người với người, chính là ‘cái tôi’ (ego). B́nh thường ai cũng cần phải biết yêu ḿnh, tự hào hănh diện về con người của ḿnh (self esteem/pride). Nhưng có người th́ lúc nào cũng tự ti mặc cảm, không dám nh́n ra những cái hay cái tốt của ḿnh, đâu đâu cũng chỉ thấy tội lỗi khiếm khuyết: đây là người thiếu tự tin (low self esteem). Trong khi đó có người lại yêu ḿnh quá đến nỗi không đếm xỉa để ư ǵ tới ai khác chung quanh: quả là đă trở thành ích kỷ vụ lợi (selfishness/egoism).

Do đó khi có một cặp vợ chồng tới gặp, câu đầu tiên tôi thường hỏi: “Ai là chủ trong gia đ́nh? Who’s the boss in the family?” (nên nhớ: ‘boss’: trách nhiệm làm chủ để hiệp nhất và duy nhất chứ không nhất thiết phải là ‘bossy’: ư muốn làm chúa đ̣i hỏi yêu sách). Vậy giờ đây xin bạn cũng thử trả lời câu hỏi đó xem sao nhé.

 

L.m. Anthony Vũ Hùng Tôn
vuhungton@hotmail.com

 


 

Xem các bài viết khác trong Anthony Vũ Hùng Tôn.